Waar parochies zelfstandig willen blijven voortbestaan en toch meer samen willen werken, kunnen samenwerkingsovereenkomsten worden gesloten. Een samenwerkingsovereenkomst kan een min of meer permanente situatie beschrijven, ze kan ook een stap zijn in een proces naar samenvoeging. Rechtspersonen in Nederland kunnen contracten met elkaar sluiten en het Nederlands recht kent een ruime contractvrijheid. Partijen zijn wel aan regels gebonden, namelijk van fatsoen en openbare orde.
Het kerkelijk recht geeft alleen algemene bepalingen over het sluiten van contracten en formuleert beginselen van behoorlijk bestuur. Het fenomeen van een samenwerkingsovereenkomst tussen parochies kent het Wetboek van kerkelijk recht niet, behalve in de vorm van een dekenaat. Als parochies een overeenkomst met elkaar sluiten wordt dan ook gebruik gemaakt van vormen uit het Nederlands recht, materieel ingevuld naar kerkelijk recht. De vraag is vervolgens welk recht op de samenwerkingsovereenkomst van toepassing is. Het antwoord op deze vraag is onder meer van belang bij geschillen. Afspraken die men met elkaar heeft gemaakt moet men uiteraard nakomen en onder omstandigheden is dit ook afdwingbaar. Per overeenkomst dient bekeken te worden welke regelingen gelden en welk recht daarop van toepassing is.
