Johannes XXIII (Angelo Roncalli, 25 november 1881 − 3 juni 1963) werd op 18 oktober 1958 tot paus gekozen. Drie maanden later al, kondigde hij het Tweede Vaticaans Concilie aan. Dit was voor velen, ook voor kerkelijke leiders, een volkomen verrassing.

Aanvankelijk werd Johannes XXIII vanwege zijn hoge leeftijd, hij was 76 toen hij werd gekozen, als een spreekwoordelijke tussenpaus beschouwd. Maar met het bijeenroepen van het concilie zette hij de meest ingrijpende veranderingen sinds het Concilie van Trente in gang.

Het ‘aggiornamento’, het bij de tijd brengen van de kerk was het motto waaronder hij het concilie bijeenriep. Ook met zijn optreden bracht hij de kerk en de rol van de paus bij de tijd. Zijn spontane optreden en zijn openheid gaven, mede dankzij de opkomst van de tv, een heel ander beeld dan zijn voorgangers.