Lucepedia

Digitale theologische encyclopedie

Verantwoordelijke redacteur dossier: Petra Stassen
Dossiers » Liturgie

Liturgie

Onder liturgie wordt alles verstaan dat samenhangt met het kerkelijk vieren. Dit kan zijn in Eucharistievieringen en in andere vieringen, doordeweeks en op zondagen, bij bijzondere gelegenheden in het kerkelijk jaar of in het persoonlijk leven van mensen. Liturgische vieringen zijn meestal de gemakkelijkst toegankelijke activiteiten van een parochie en tevens het visitekaartje. Bij gelegenheden als uitvaarten, huwelijken en doopvieringen, zijn veelal mensen aanwezig die weinig (meer) weten van het concrete leven van een parochie. Wanneer liturgische vieringen een bredere kring trekken dan enkel en alleen de actieve en betrokken gelovigen, kan dat opgevat worden als een signaal van de vitaliteit van een parochie.
 
Religieuze gemeenschap
Liturgisch aanbod
Keuzes maken
Andere vormen
 
Religieuze gemeenschap
 
Het canoniek recht in de RK Kerk erkent dat er bij alle gelovigen sprake is van een roeping om de zending uit te voeren die God aan de kerk heeft toevertrouwd. Dat geeft aan alle kerkelijke regelingen een religieuze basis. De parochie is dan ook niet zozeer een vereniging van een aantal gelijkgestemden, maar een geloofsgemeenschap, dat wil zeggen een groep mensen die met elkaar een geloofsovertuiging delen. Deze gemeenschap van religieus geïnspireerde mensen heeft een visie op de samenleving en op het menselijk bestaan, welke visie zij aan hun geloof ontlenen. De mensen die bij deze gemeenschap horen moeten de ruimte hebben om die roeping te ervaren en dit geloof te beleven. In de katholieke traditie spelen liturgie, sacramenten, kerkgebouwen, muziek en kunst daarbij een grote rol. Om aan haar spirituele dimensie vorm te geven is het wezenlijk dat de parochie op dit terrein iets goeds te bieden heeft aan parochianen en andere geïnteresseerden.
 
Liturgisch aanbod
 
Een creatieve liturgie die met moderne middelen het spirituele aspect van het bestaan weet op te roepen en te verdiepen, functioneert als welkome aanvulling  op een meer traditioneel liturgisch aanbod dat met name (een deel van) de ingewijden zeer dierbaar is. Door een creatieve benadering en een verbreding van de mogelijkheden hoeft de afname van het aantal eucharistievieringen per parochie niet uitsluitend als een verlies ervaren te worden. Er komen immers zinvolle en inspirerende vieringen bij. Discussies over het aantal vieringen in een parochie verlopen niet zelden zeer moeizaam. Men is meestal bang een bepaald publiek te verliezen, bijvoorbeeld de 'vaste klanten van de zaterdagavond'. Het grote aantal vieringen in het verleden was nodig om de toeloop op te vangen. Nu biedt men vieringen op verschillende tijden om aan 'het gemak van de mensen' tegemoet te komen. De hoeveelheid vieringen wordt soms bovendien gezien als een teken van vitaliteit van de parochie. Daarbij wordt te gemakkelijk uit het oog verloren dat sfeervolle en goede vieringen veel vergen van vrijwilligers - koren, musici, kosters, misdienaars, lectoren - en dat vieringen zonder de ondersteuning van deze betrokkenen nauwelijks uitstraling hebben. De kwaliteit heeft soms erg te lijden onder de kwantiteit.
 
Keuzes maken
 
Als de kerk groot genoeg is voor het gemiddeld aantal kerkgangers kan één viering per weekeinde voldoende zijn. Dit versterkt ook de gemeenschap, men ziet elkaar immers bij die ene viering. Een dergelijke benadering zou in sommige situaties een einde kunnen betekenen van vieringen die verschillende categorieën parochianen op het oog hebben, zoals kindervieringen, ouderenvieringen, jongerenvieringen. Het beleid zou er in die gevallen op gericht kunnen zijn de zondagsliturgie voor velen aantrekkelijk te maken door er elementen in te brengen die voor deze groepen herkenbaar zijn en hen aanspreken. Een uitbreiding van het aantal vieringen zou slechts sporadisch en met het oog op een heel nieuwe doelgroep moeten plaats vinden (bijvoorbeeld op zondagavond in een studentenstad, of nachtelijke openstelling in een uitgaanscentrum, vieringen door de week) of gepaard moeten gaan met een geheel nieuwe vormgeving.
 
Andere vormen
 
De spirituele gemeenschap kan ook op andere manieren dan in de liturgische vieringen merkbaar worden. Een parochie kan het gebruik van het kerkgebouw op momenten buiten de liturgie bevorderen, bijvoorbeeld door openstelling met gastvrouwen en/of -heren, het gebruiken van het gebouw voor herdenkingen van algemene aard (4 mei en stille tochten) of als plaats van gepaste culturele activiteiten. Hierbij is het van belang dat men zich steeds realiseert dat het kerkgebouw een religieuze betekenis heeft die verdiept en verbreed kan worden, niet aangetast.