Hemelvaartsdag als apart feest, 40 dagen na Pasen, is pas ontstaan in de loop van de vierde eeuw. Vóór die tijd werden het sterven, de opstanding en de verhoging van Jezus en de zending van de Geest als één feest gevierd met Pasen. Daarna volgde wel een vreugdevolle periode van 50 dagen.

Vanaf het begin van de vierde eeuw wordt er hier en daar gesproken over 40 dagen na Pasen, maar over een Hemelvaartsfeest wordt nog niets gezegd. Door de toegenomen vrijheid van het christendom ten tijde van Constantijn werd het ene Paasfeest uiteengelegd in diverse feesten. Aanvankelijk werden de verhoging van Christus en de Geestzending samen gevierd op de vijftigste dag. Het oudste getuigenis betreffende een afzonderlijke Hemelvaartsdag stamt uit ca. 380. Rond 450 was het algemeen gebruikelijk om de verhoging 40 dagen na Pasen te vieren en de uitstorting van de Geest na 50 dagen, met Pinksteren.