Lucepedia

Digitale theologische encyclopedie

Verantwoordelijke redacteur dossier: Alexis Szejnoga
Dossiers » Leviticus, het boek » introductie » Leviticus

Leviticus

Het Bijbelboek Leviticus is het derde boek van de Tora of Pentateuch, de eerste vijf boeken van het Oude Testament. In het Hebreeuws wordt het wajikra genoemd, wat 'en hij riep' betekent. Het Latijnse leviticus betekent 'boek van de Levieten', de priesterklasse die gevormd werd door de afstammelingen van Levi. Het boek Leviticus komt na het boek Exodus en wordt gevolgd door het boek Numeri. Leviticus is voor alles een wetboek: het behandelt voornamelijk wetten die YHWH vanuit het heiligdom aan Mozes meedeelt. Het eerste deel, bestaande uit de eerste zestien hoofdstukken, behandelt de heiligheid van wereldse zaken en instituten. Zo komen hier onder andere de wetten aangaande de juiste manier van offeren en de aanstelling van priesters aan de orde. Het tweede gedeelte, bestaande uit de overige elf hoofdstukken, behandelt de heiligheid van YHWH als voorbeeld voor de heiligheid van de mens. De zogenaamde Heiligheidswet (Lv 17-26) is de oudste passage uit dit Bijbelboek.

Naamgeving en Datering

De Hebreeuwse benaming van dit Bijbelboek luidt wayiqra, naar het joodse gebruik om geschriften met hun openingswoorden aan te duiden. De openingswoorden van dit boek luiden Wayiqra el-Mosheh waydaber Adonai elav meho’el moyer lemor, wat in het Nederlands vertaald wordt met ‘De Heer riep Mozes en sprak tot hem vanuit de tent van samenkomst’. De voor christelijke begrippen meer gangbare aanduiding Leviticus heeft het Bijbelboek te danken aan de Septuagint, de Griekse vertaling van het Oude Testament die al voor de geboorte van Christus in omloop was. Het Griekse woord levitikos betekent ‘met betrekking tot de Levieten’. Dit werd de titel en gangbare aanduiding voor de Griekse vertaling van het geschrift, dat in het Grieks aanvangt met de zin: Kai anekalesen Mōusen kai elalesen Kurios autōi ek tes skenes tou marturion legōn. Dit Griekse opschrift van het Bijbelboek is overgenomen in de latere vertalingen in het Latijn en de verscheidene landstalen als Engels en Nederlands. De specifieke vorm leviticus is de Latijnse schrijfwijze van het Griekse levitikos.
 
De meeste exegeten zijn het erover eens dat het Bijbelboek Leviticus in zijn geheel behoord tot, of in ieder geval afkomstig is uit, de priesterlijke bronnen (ook wel aangeduid als P). Dit zou betekenen dat het geschrift ergens tussen de vierde tot zesde eeuw voor Christus op schrift is gesteld.

Plaats binnen het Oude Testament

Het Bijbelboek Leviticus behoort tot de zogenaamde Tora. Dit is de Hebreeuwse naam voor de eerste vijf boeken van het Oude Testament. Dezelfde verzameling boeken wordt ook wel aangeduid als ‘de boeken van Mozes’, een verwijzing naar de traditionele herkomst van deze boeken: Mozes zou deze op de berg Sinai van YHWH ontvangen hebben. Tevens is Mozes, behalve in het boek Genesis, de hoofdpersoon in deze reeks geschriften. De Griekse benaming Pentateuch (wat letterlijk ‘vijf boeken’ betekent) wordt ook wel gebezigd. Het Hebreeuwse woord tora is afgeleid van een stam die ‘onderwijzen’ betekent en zou dus vertaald kunnen worden met ‘les’ of zelfs ‘wet’.


Bron: Tilburg School of Catholic Theology