Als ooit moet worden vastgesteld wat de ernstigste denkfout uit de wereldgeschiedenis is geweest, is de substitutietheologie een goede kandidaat. De substitutie-, vervangings- of supersessionistische theologie (van supersedere, ‘superieur zijn aan’) stelt het Joodse volk verantwoordelijk voor de dood van Jezus en interpreteert de verwoesting van de Tempel in Jeruzalem in het jaar 70 als een straf van God voor de dood van zijn Zoon. Deze zienswijze heeft bijna tweeduizend jaar de christelijke visie op het Jodendom gedomineerd, wat buitengewoon negatieve gevolgen had voor de bejegening van Joden door de christelijke wereld.