Diaconie is de dienst aan de naaste, die langdurig of tijdelijk zorg en aandacht nodig heeft. Het kan gaan om zieken, om ouderen, om mensen in rouw of anderszins om mensen die om de een of andere reden steun, troost of hartelijkheid nodig hebben. Het verrichten van werken van barmhartigheid is een wezenlijke doelstelling van de parochie. Vanouds worden middelen gereserveerd voor de minderbedeelden. ‘Armen zullen er altijd zijn’ is een gevleugeld woord uit de evangelische traditie die maakt dat de armenzorg een blijvende structuur heeft gekregen in de parochie. Ook op dit terrein richt de parochie zich zowel op parochianen die het minder getroffen hebben of zware tegenslagen te lijden hebben, als op degenen die strikt genomen niet tot de parochie behoren. Daarbij hoeft de parochie niet zelf alle instrumenten te ontwikkelen die bij het uitvoeren van barmhartigheid nodig zijn, zij kan ook de samenwerking zoeken met andere parochies, het dekenaat, andere kerken, de overheid etc. om op krachtige manier een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de samenleving als geheel. Een caritasinstelling is daarbij een belangrijk eigen instrument van de parochie, zoals ook pastorale bezoekgroepen dat zijn.
Diaconie en caritas zijn inmiddels ingeburgerde termen in de gemiddelde parochie. Toch heerst er vaak nog grote aarzeling om deze werkterreinen tot de doelstelling van de parochie te rekenen. Soms wordt deze aarzeling veroorzaakt doordat men meent dat het met sociale noden wel mee valt of dat het lenigen van nood uitsluitend tot het werkgebied van overheidsinstanties gerekend moet worden. Ook wordt deze vorm van hulpverlening door kerken nog wel eens geassocieerd met de paternalistische armenzorg van de vroegere armbesturen. Deze negatieve gedachten kunnen belemmerend werken in een proces om op diaconaal terrein actiever te worden. Het verdient dan ook aanbeveling dit soort gedachten open te bespreken en de noden in de eigen omgeving zorgvuldig in kaart te brengen.
Ervaring leert dat het moeilijk kan zijn om gelden die in de parochie gereserveerd zijn voor de caritas en die door de caritasinstelling beheerd worden vrij te maken voor diaconale projecten van de parochie of het dekenaat. Ook hier geldt dat het van belang is om met goede plannen te komen en deze open met elkaar te bespreken, zodat er sprake is van de noodzakelijke samenwerking tussen genoemde instellingen. Een parochie die zich duidelijk presenteert als een barmhartige of diaconale gemeenschap brengt een correctie aan in het beeld dat nog te vaak van parochies heerst, namelijk van een uitstervend groepje mensen dat vooral bezig is met vieren van liturgie in een veel te groot gebouw. Diaconale activiteiten brengen weer evenwicht in de parochie, en verbreden haar belang in de samenleving.
