Het Bijbelboek Psalmen dankt zijn naam aan de Griekse vertaling van het Hebreeuwse woord ‘mizmoor’ dat zoveel betekent als ‘spreekgezang met snaarbegeleiding’. Dit werd in de Septuagint, de eerste Griekse vertaling van het Oude Testament (die overigens al voor de geboorte van Christus vervaardigd was), vertaald met het woord ‘psalmos’. Volgens de inleiding op het boek Psalmen in de Willibrordbijbel worden de psalmen in het Hebreeuws ‘tehillim’ genoemd, wat ‘lofliederen’ betekent. Dat het hier om poëtische liederen voor gebruik in de liturgie gaat is echter niet alleen af te leiden aan de gebezigde Hebreeuwse term. Bij een aantal psalmen wordt namelijk in een korte inleiding aangegeven dat het bijvoorbeeld om een ‘zangstuk op naam van Asaf’ gaat, of om ‘een kunstig lied bij snarenspel, op naam van David’.
Het boek Psalmen bestaat alleen uit liederen. Slechts het Bijbelboek Hooglied vertoont een dergelijke lyrische inhoud. De poëtische opbouw van de tekst is echter niet altijd even duidelijk herkenbaar geweest: oudere vertalingen maakten geen gebruik van witregels of andere stilistische hulpmiddelen om duidelijk te maken dat het hier om gedichten handelde. Nieuwere vertalingen hebben meer aandacht voor het eigen, poëtische karakter van de psalmen en zetten allerhande middelen in om bijvoorbeeld de indeling in versregels, strofen en stanza’s te verhelderen.
De psalmen zijn in verschillende tijden op verschillende manieren ingedeeld. Een traditionele indeling in vijf boeken (1-41, 42-72, 73-89, 90-106, 107-150) is zuiver redactioneel. In dit geval wordt elk boek afgesloten met een lofprijzing. De indeling kan ook gemaakt worden op basis van de vermelde auteur, zoals Asaf of de ‘zonen van Korach’, hoewel Jan Fokkelman in De Bijbel Literair opmerkt dat het hier waarschijnlijk niet om de schrijver van het lied ging, maar om het gilde van uitvoerders dat traditioneel met de psalm geassocieerd werd. Bijna de helft van alle psalmen worden toegeschreven aan David, hoewel het ook hier waarschijnlijk niet om de feitelijke auteur gaat. Deze psalmen zijn waarschijnlijk pseudepigrafisch; dit wil zeggen: de eigenlijke auteur of een latere redacteur heeft de psalm met opzet aan David toegeschreven om deze meer autoriteit te verlenen. Volgens Fokkelman is er ‘bewijs voor noch tegen het auteurschap van David’. Verder wordt van 50 psalmen niet in de inleiding vermeld wie de auteur is. Een andere manier om de psalmen in te delen is naar aanleiding van het soort psalm (bijvoorbeeld lofpsalm of smeekpsalm), of van de omstandigheid die met de psalm geassocieerd wordt (bijvoorbeeld processiepsalm of bedevaartspsalm).
De auteurs van het Nieuwe Testament maken veelvuldig gebruik van psalmcitaten en verwijzingen naar psalmstructuren. Zo is de uitspraak van Jezus aan kruis, ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij in de steek gelaten?’, een letterlijk citaat van de openingsregel van psalm 22, en de verzuchting van Christus in het Evangelie volgens Lucas, ‘Vader, in uw handen beveel ik mijn geest’, is een parafrase van de zesde versregel van psalm 31. Wat de Evangelisten hiermee bereiken is dat Christus in zijn doen en laten, handelen en spreken, telkens bezien wordt tegen de achtergrond van het Oude Testament (wegens het veelvuldig gebruik in de liturgie zouden de verwijzingen naar de psalmen immers door de lezer herkend worden). De psalmcitaten slaan dus een brug tussen het Oude en Nieuwe Testament.
Het boek psalmen is zonder twijfel de meest vruchtbare bron voor de christelijke liturgie. Niet alleen worden psalmen gezongen tijdens kerkdiensten, maar ze kunnen ook het onderwerp zijn van preken of overwegingen. Vanwege het grote aantal psalmen en de verscheidenheid aan onderwerpen, is er voor elke gelegenheid of tijd van het jaar wel een toepasselijke psalm te vinden. Er bestaan van de psalmen verschillende versies voor gebruik in de liturgie, zo zijn er onberijmde vertalingen (die zo dicht mogelijk bij het Hebreeuws blijven) en verschillende berijmde vertalingen (die noodzakelijkerwijs wat vrijer vertaald zijn). Ook zijn er verschillende manieren om de psalmen te zingen. Opmerkelijk is het zingen van psalmen op hele noten, zoals dit bijvoorbeeld nog wordt gedaan in christelijke gemeenten op en rond Urk. Hierbij wordt voor elke lettergreep de duur van een hele noot benut, zonder enige ritmische variatie. De gedachte hierachter is dat hierdoor de aandacht niet uitgaat naar de melodie, maar dat deze bij de tekst blijft. Het gebruik van de psalmen in de liturgie is echter niet alleen voorbehouden aan de verschillende christelijke denominaties. Ook in het Joodse gebedshuis worden de psalmen nog gezongen tijdens gebedsdiensten.
